D1.2 Omgaan met de pers

(Slecht)nieuws 

Er zijn een aantal wetmatigheden in het functioneren van de media.

  • Media leven van slecht nieuws. Zie ook Nieuwswaarde. Goed nieuws is saai. Een therapeut die zijn werk doet, is geen nieuws. Een die dwang gebruikt juist wel.
    • Negatieve publiciteit is niet altijd ook negatief. Het geeft je wel de mogelijkheid om in te haken. Zie ook het persbericht over de registratie van homeopatische middelen.
    • Is er slecht nieuws, breng slecht nieuws altijd zelf als eerste! Dit is geloofwaardiger dan achteraf reageren en het levert meer aandacht op in de krant.
    • Een krant schrijft pas over een affaire als er een klacht is ingediend bij
      • Inspecteur van Volksgezondheid
      • Officier van Justitie
      • Politie
  • Zoek altijd een nieuwskapstok om je verhaal afgedrukt te krijgen. Zie ook hier weer bij Nieuwswaarde.
    Bedenk eventueel een aanleiding die het verhaal draagt. Wees creatief hierin.

Journalistieke uitgangspunten

Dit zijn een soort spelregels waar de journalistiek mee werkt en waar je dus ook met de media mee te maken krijgt.

  • Hoor en wederhoor
    Belangrijk is om altijd ook de andere kant van de medaille te laten horen. Natuurlijk vooral als het in jouw straatje uitkomt. Het is een spelregel die er af en toe behoorlijk bekaaid vanaf komt.
  • Oprolbaarheid
    Het belangrijkste staat bovenaan. Dat wat het eerst geschrapt zou kunnen worden, staat onderaan.
    Anders gezegd: de algemene informatie staat bovenaan, de details komen later.
    De term oprolbaar komt van de stadsomroepers. De mensen luisterden nog wel naar het eerste stuk, voorgelezen vanaf een rol, maar dwaalden al weer af als het niet interessant genoeg meer was.
  • De 5 W’s + H
    Wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe
    Als je deze vragen weet te beantwoorden, weet je al een heleboel.
  • Deadline
    Elke redactie, elke uitgave van een medium kent zijn deadline. Daar wordt naar toegewerkt, maar die is ook heilig.
  • Tegenwoordige tijd
    Zoals ik al heb aangegeven, het draait om nieuws. Dus iets nieuws. Oud nieuws is geen nieuws. Om dit te onderstrepen, wordt de tegenwoordige tijd gebruikt.
  • Embargo
    Ik noem het hier toch even, hoewel van geen belang voor een ZZP’er met een mediabeleid, maar je ziet het wel eens genoemd.
    Een persbericht onder embargo wil niets anders zeggen dan dat de uitgever van het persbericht liever niet wil dat het voor een bepaalde datum in de openbaarheid wordt gebracht. Een voorbeeld is Prinsjesdag en de begroting. Die wordt onder embargo aan de pers gegeven. Maar zoals je misschien al jaren merkt, de pers vindt altijd wel wegen om ook op een andere manier aan de begroting te komen en voelt zich dan vrij het wèl te publiceren. Gevolg: een confrontatie tussen de schrijvende pers en de regering, wat op zich weer een nieuw nieuwsfeit oplevert.

Reageren op de pers

Reageer nooit om het reageren. Elke publiciteit is een afweging. Vraag je af, hoe zal ik reageren?

Laat nooit publiciteit op zijn beloop. Het geeft je de mogelijkheid iets recht te zetten, iets te verduidelijken, jezelf te laten zien, je bestaansrecht te bekrachtigen, etc.

Reageer onmiddellijk. Morgen moet je weerwoord in de krant. Nieuws werkt razendsnel en voor je het weet is jouw nieuws al weer oud nieuws. Dus àls je wilt reageren, doe het gelijk! De kans dat je bericht opgenomen wordt, is groter als je direct reageert.

Reageer vanuit dezelfde autoriteit . Aan het ene middel wordt een grotere autoriteit toegekend dan het andere. Reageer op een redactioneel artikel (= een artikel wat meestal de redactie zelf geschreven heeft en journalistieke uitgangspunten kent) niet door middel van een ingezonden brief. Een ingezonden brief heeft een andere autoriteit en zou bij wijze van spreken ook van een psychopaat afkomstig kunnen zijn.

Als je namens een organisatie kunt spreken, verhoogt dat weer jouw autoriteit.

Reageer met een nieuw redactioneel stuk op een artikel en het liefst met nieuwe feiten. Zo blijft jouw artikel actueel en heeft het nieuwswaarde.

Houd rekening met het fenomeen ‘prestigezaak’ als de krant al een duidelijke positie heeft ingenomen. Een krant wil ook geen gezichtsverlies. Feitelijke onjuistheden worden sneller rechtgezet. De Volkskrant heeft hier de eufemistische column ‘Aanvullingen verbeteringen’ voor en ergens pas midden in de krant.

Ook in het algemeen is over de stellingname iets te zeggen. Het valt mij bijvoorbeeld op dat de Volkskrant nooit een positief stuk schrijft over de ‘alternatieve’ gezondheidszorg, terwijl de Trouw kritisch is maar positief gerichte artikelen ook plaatst. De Telegraaf is van huis uit meer gericht op sensatie en staat daardoor (?) ook welwillender tegenover andere vormen van gezondheidszorg. Zij plaatsen relatief makkelijker artikelen over de ‘alternatieve’ gezondheidszorg.

Tien tips voor het omgaan met de pers

Lees het PDF-document wat je kan doen en wat je niet moet doen als je met de pers te maken hebt.

Tips omgaan met de pers, wat wel-wat niet

Actief mediabeleid

Ook als zelfstandig ondernemer heb je te maken met mediabeleid. Niet reageren is bijvoorbeeld ook een keuze. Denk er over na op welke manier jij een actief mediabeleid zou kunnen voeren. Hier een aantal suggesties:

  • Je kan afspraken maken met huis-aan-huiskranten. Een redactioneel artikel (dus een stukje in de krant) wordt sneller geaccepteerd als je ook advertentieruimte hebt genomen. Zo ken ik een huis-aan-huisblaadje wat zelfs alleen een stukje wil plaatsen als je ook een advertentie hebt gezet.
  • Het aanbieden van spreekuren op redacties van plaatselijke en regionale kranten. Zo kunnen lezersvragen worden beantwoord.
  • Je deskundigheid aanbieden aan een maatschappelijk fenomeen (sportvereniging, sporter). Ook dit kan nieuwswaarde creëren.
  • Een succesvol behandelde cliënt een brief aan de redactie laten schrijven. Dit wordt echter niet door iedereen als steekhoudend gezien en mist vaak een academisch verantwoorde bewijsvoering.
  • Een rubriek verzorgen in krant of bij omroep.
  • Het deelnemen aan forumsites.

Valkuil: je eigen tunnelsyndroom. Houd rekening met het kijken met oogkleppen vanuit je eigen discipline en omgeving.

Genres

Een aantal genres kunnen voor je van belang zijn.

  • Column
    Aan een column zitten niet veel restricties. Een column is vlot leesbaar en altijd kort. Soms krijg je de mogelijkheid een column te schrijven voor een blad of een krant.
  • Recensie
    Als een ervaring achteraf bekeken en beoordeeld wordt, krijg je een recensie.
  • Reportage
    Een verslag van een ooggetuige, ervaringen uit het veld. Vaak gepaard met de nodige beelden/foto’s.
  • Achtergrondverhaal
    Als, zoals het woord al zegt, vooral de achtergrond uitgelicht wordt. Hoe is het gekomen?
  • Nieuwsanalyse

Oefening

Wat voor mediabeleid zou jij voor je praktijk willen voeren? Hoe zou je in het nieuws willen komen en op welke manier ga je dat doen? Wat is je boodschap en wie wil je bereiken?

Het beleid wat je voor ogen hebt, kan dat jouw autoriteit, jouw deskundigheid in je vakgebied bevestigen en versterken?

Lees verder D1.3 Een goede advertentie